DİVRİĞİ’DE EĞİTİM

Mengücekoğulları döneminde ( 1072-1277 ) Anadolu’nun başlıca kültür merkezlerinden biri olarak gelişen Divriği’de ilk medreselerde yine o dönemde açılmıştır. Kübra, Sinaniye, Lalaiye Medreselerinin yüzyıllar boyu Divriği kültürüne hizmet ettiği biliniyor. Ayrıca bu medreselere hazırlık aşaması düzeyinde ( Tetimme ) okulları ile hoca ailelerinin kurumlaştırdığı özel nitelikli mahalle mektepleri’de vardı. Bunlardan 19.yy ‘da ve 20.yy’ın başında faaliyet gösterenlerin en önemlisi Sütmolla Mektebi, Tömek Hoca Mektebi, Keskin Hoca Mektebi idi. Ayrıca 19.yy’ın sonlarına doğru Güresinlizade Hafız Paşa’nın tesis ettiği Hafız Bey Mektebi denilen bir de Rüştiye açıldı.

“İptidai” ( ilkokul) düzeyinde ilk resmi okul 20.yy’ın başında açıldı. Cumhuriyet’in ilanından sonra 1926’da Cumhuriyet İlkokulu adıyla yeni bir ilkokul faaliyete geçti ve bu kurum için Divriği sivil mimarisi üslubunda bir okul binası yapıldı. Bu okuldan yedi yıl sonra 1933’ de ikinci ilkokul İstiklal ilk mektebi adıyla açıldı bu okul için Gökçecami Mahallesinde yine yerli karakterde ahşap bir bina yapıldı. Üçüncü ilkokul Atatürk’ün adı verilerek Aşağıhamam Mahallesinde 1944’de hizmete girmiştir.

1937-1938 Öğretim yılında açılan Nuri Demirağ Ortaokulu’na uzun yıllar bu üç ilkokul ile köylerdeki ilkokullar, 1960’lı yıllarda açılan Mustafa Necati ve Cürek ilkokulları, ayrıca çevre ilçelerdeki ilkokullar öğrenci vermişlerdir.Atatürk Yatılı İlköğretim Bölge Okulu 1983,Sadık Özgür İlkokulu 1989,Mustafa Necati İlkokulu 1964,Divriği Lisesi 1970,Cürek Lisesi 1984, İmam Hatip Lisesi 1976, Sadık Özgür Ticaret Lisesi 1993, Nuri Demirağ Endüstri Meslek Lisesi 1969 yılında hizmete girmiştir.

Cumhuriyet Üniversitesi Nuri Demirağ Meslek Yüksek Okulu 1987 de hizmete girmiştir.

1903 maarif salnamesine göre 1864 yılında kurulan Muhittin Bey Kütüphanesi vardır.

İlçede halk eğitim merkezi vardır çeşitli branşlarda kurslar açmaktadır.

1884 yılında:39 okulda 2388 erkek 502 kız öğrenci öğrenim görmekte, Müslüman okullar 25 olup 1588 erkek 400 kız öğrenci Müslüman olmayan 800 erkek 102 kız öğrencidir.

1888 tarihli devlet salnamesi bir rüştiyenin bulunduğunu 69 öğrenci öğrenim görmektedir.

1903 de bu sayı 58 dir.

1890 yılında iki Protestan okulunda 860 erkek 102 kız öğrenci vardı.

1935 SAYIMLARINA GÖRE:

Okuma yazma oranları:

Şehir Merkezinde:

Erkek-1235 Kadın -301 Toplam 1536 yüzde oranı: Bilen yüzde 26 bilmeyen yüzde 74

Nahiye ve köylerde:

Erkek-2647 Kadın-283 toplam 2930 yüzde oranı: Bilen yüzde 10 bilmeyen yüzde 90

Sivas genelinde okuma –yazma oranı: Bilen yüzde 8,5 bilmeyen yüzde 91,5 dir

2000 sayımına göre Divriği’de okuryazar oranı yüzde 91 dir.

1980 yılında 109 köyün tamamında ilkokul bulunmaktaydı. Bu köy okullarından 39 u güvenlik 8 i öğretmen olmaması diğerleri de öğrenci azlığı nedeniyle kapatılmıştır. Öğrenim çağına gelenler Atatürk yatılı ilköğretim bölge okulunda eğitim görmekteler.

9 EYLÜL 1296 TARİHLİ RAPOR

Divriği Kaymakamı Mustafa Atıf’ın Sivas Valisinin 17 Ağustos 1296 ( 1880 ) tarihli fermanı ile Divriği Kazasını dolaşarak yapmış olduğu tahkikat sonucunda hazırladığı 10 maddelik raporda:

1.Madde: Buralarda maarif talimatına uyulmayarak köy ve kasabalarda Sıbyan Mektebi ve İptidaiye Mektebi istenildiği süratte inşa edilmediği gibi Divriği Kazası’nın merkez nüfusu 3000 haneye ulaştığı halde bir Rüştiye Mektebi inşasına henüz başlanılamadığından mektepsiz kalmış bulunduğu arz olunur.

DİVRİĞİ HALKEVİ

19 Şubat 1932’de resmen açılan halkevleri, Atatürk’ün direktifleriyle kurulmuş ve kısa zamanda Türkiye’nin dört bir yanına yayılmış çok önemli bir kültür kurumudur. Halkevleri çalışmaları Cumhuriyet Halk Fırkasının parti programındaki ilkeler doğrultusunda yürütülmüştür. Bu kurumlar 1932-1951 yılları arasında Türkiye’nin toplumsal ve kültürel tarihinde önemli roller oynamıştır. Başta Atatürk olmak üzere, dönemin önde gelen devlet adamları zaman zaman halkevleri çalışmalarına bizzat katılmak suretiyle bu kurumları desteklemişler, böylece geniş halk kütlelerinin halkevlerinde yapılan faaliyetlere katılımını sağlamışlardır.

Divriği halkevi 20.02.1938 yılında açılmıştır.

DİVRİĞİ ULUS OKULU

Cumhuriyet’le birlikte Türkiye’nin her tarafında okuma-yazma seferberliği başlatılmış olup, bu kapsamda Divriği’de de çeşitli tarihlerde millet mektepleri, ulus okulları adı ile kurslar açılmıştır.

1940 lı yıllarda İstiklal Ulus Okulu’nda açılan bayan kursu ile ilgili tespit ettiklerim:

Yetkili kişiler mahalle mahalle dolaşıp okuma bilmeyen kişileri tespit edip kursa kayıt ediyorlardı.

Kurs süresi 3 yıl olarak programlanmıştı. Bir ve ikinci senede okuma-yazma öğretilirdi. Daha sonra tarih-coğrafya-matematik konularında da basit bilgiler verilirdi. Kurs mevcudu 25 bayan civarında idi.

Eğitim çarşamba-cumartesi öğlenden sora 13-16 saatler arası yapılırdı. Öğretmen Kazım Hoca idi. Bazen de Ahmet Süt hoca derslere gelirdi. Üçüncü senenin ortasında yapılan imtihanda başarılı olanlara Ulus okulları dershanesi mezuniyet vesikası verildi.

CUMHURİYET İLKOKULU İLK ÖĞRETMENLERİ

Cumhuriyet İlkokulu’nun açıldığı yıllarda Divriği’ye tayin edilen Ruhiye öğretmen hanım Vilayetten katır sırtında gelip, kendisini yeni kanuna göre başında fötr şapkasıyla karşılayan başöğretmen Zaralı Kel Ahmet nezaretinde Yeşilyurt oteline yerleşti. Otelin Kayoğlu Hamamına bakan manzaralı salonunda büryan kebabı, pilav, hoşaf, çarşı ekmeği, üzerine Ahmedi Şah Suyu Gözü’nden getirilen menba suyu ile yapılan çay ikram edildi. Bir anda kasabaya çocuklarını okutacak tango bir hanım hem de çok güzel bir öğretmenin geldiği haberi aşağı çarşıdan yukarı çarşıya kadar duyulmuştu.

Kasabanın ortasından geçen Taşlıçay’ın sağ yamacındaki evlerdeki çocuklar Cumhuriyet’e, sol yamacındakiler İstiklal İlkokuluna giderlerdi. Çocuklarını ortaokul gibi daha yüksek okutmak isteyen aileler, dışarıda akraba veya hatırlı tanıdıkları varsa oralara gönderirlerdi.

Beş sınıflı Cumhuriyet Okulu’nun dört öğretmeni olduğundan bir ve ikinci sınıflar birleştirilerek tek dershane olarak ders görülmekteydi. Zaralı Kel Ahmet kasabanın Maarif memuru, hem okulun başöğretmeni ve üçüncü sınıf öğretmeni idi. Ali Rıza Turan Gemerek’li idi neredeyse bütün Asya’yı dolaşmıştı. Ahmet Süt öğretmen dedesinin dedesinden gelme bir isim olarak Sütmolla lakabıyla aynı okulda öğretmenliğini sürdürmektedir. Havaların güneşli olduğu günlerde, okul bahçesinin ağaçları altında ders yaparken, bu dersler iki veya üç sınıfın birleşmesiyle daha da zevkli olurdu.