MEHMET NURİ DEMİRAĞ

7-MAYIS-1886

13-KASIM-1957   

1886' (1302) da Divriği'de doğdu. Ömer Bey ve Ayşe Hanım'ın oğludur. Mesude (1903) hanımla evlendi. Galip (1921), Mefkûre (1924), Kaya Alp (1934), Şükûfe, Süveyda, Süheyla, Gülbahar (1937) ve Turan Melek'in babasıdır.
1902'de Divriği Rüştiyesi'ni bitirdi. Aynı yıl, aynı okula muallimisânî vekilliği ile atandı. 8 Ocak 1902'de ayrılarak Divriği Mal Kalemi'ne aday olarak başladı. 1905'te buradan ayrılarak Divriği Ziraat Bankası'na aday memur oldu. 12 Haziran 1906-13 Ağustos 1908 arasında Kangal Ziraat Bankası Muhasebe Kâtipliği yaptı. 14 Ağustos 1908'de Koçkiri Ziraat Bankası Memurluğu'na atandı. 11 Mayıs 1911'de Hasköy Mal Müdürlüğü Refikliği, 1 Eylül 1911'de Beyoğlu Muhasebe Tahsilât Tetkik memurluğuna, 12 Nisan 1912'de Varidat Muamelât Kâtipliği'ne 1 Eylül 1913'te Beyoğlu Muhasebesi 2. Şube Başkâtipliği'ne atanarak görev yaptı. 3 Haziran 1914'te Tophane Tahsil Şubesi memuru, 8 Temmuz 1914'te Beşiktaş Varidat Tahakkuk memuru, 18 Nisan 1918'de İstanbul Vilâyeti Varidat Mümeyyizi, 23 Nisan 1919'da Bandrol başmemuru, 10 Haziran 1920'de İstanbul Vilâyeti Tahakkuk Müfettişi oldu. 10 Ekim 1920'de memurluktan istifa ederek ticaret hayatına atıldı. Özellikle "Türk Zaferi" adını verdiği bir sigara kâğıdı çıkararak, büyük rağbet gördü. 1925-1926 arasında sigara kâğıdı üretimi Tütün İnhisarı İdaresi'ne verilince; kantariye, ithalât ve ihracat bürosu açtı. Kardeşi Abdurrahman Naci mühendis olduğundan, onunla birlikte demiryolları müteahhitliğine başladı. Fevzi paşa-Diyarbakır, Afyon-Antalya, Sivas-Erzurum, Irmak-Filyos hatlarında 1012 kilometrelik demiryolu inşa etti. Karabük Demir Çelik Fabrikası, İzmit Kâğıt Fabrikası, Bursa Merinos Fabrikası, Sivas Çimento Fabrikası, İstanbul Hâl Binası ve Eceabat-Havza şosesi; meydana getirdiği eserlerdendir. İstanbul Yeşilköy'de bir havaalanı ve pilot mektebi kurdu. Beşiktaş'ta Tayyare Etüt Atölyesi'ni kurarak bunu kısa sürede büyük bir fabrika haline getirdi. 1937-1938 yılında Türk Hava Kurumu'ndan 10 okul uçağı ve 65 plânör siparişi aldı. İlk yerli Türk uçağı ile 1941'in Ağustos'unda Divriği'ye uçarak gidip geldi. Eylül'de 12 uçaklık bir filoyu Bursa, Kütahya, Eskişehir, Ankara, Konya, Adana, Elazığ ve Malatya rotasında uçurdu. Nu. D. 38 tipi ve tamamen Türk mühendis ve işçilerinin inşa ettiği bir yolcu uçağı meydana getirdi. Altı kişilik, çift pilot kumandalı, saatte 325 km. hız yaparak 1000 km. uçabilen bu uçakları, Türk Hava Kurumu, daha sonra almaktan vazgeçti. Devletten gerekli yardımı göremeyince zarara uğradı. 1945'te Millî Kalkınma Partisi'ni kurdu. Bu parti gitgide zayıflayarak daha sonra kapandı.X. Dönem seçimlerinde Demokrat Parti listesinden Sivas bağımsız adayı olarak girdi. 118117 oyla milletvekili seçildi. 6 Mayıs 1954'te seçim tutanağını aldı, Meclis çalışmalarına 14 Mayıs 1954'te katıldı. Dönem boyunca Nafıa Encümeni'nde çalıştı. Üç teklifi, bir sözlü, beş yazılı sorusu, Genel Kurul'da iki konuşması vardır. 13 Kasım1957'de İstanbul’da vefat etti. Zincirlikuyu kabristanına defin edildi.

NURİ DEMİRAĞ’IN HAYATA GEÇİRDİĞİ PROJELER

 

HAVACILIK SANAYİİ

Türkiye’de ilk defa seri üretim olarak Türk uçağını yaptı.

İlk yerli paraşütü yaptı.

Yüzlerce gencin yetiştiği gök okulu açtı.

Yeşilköy alanını uçak pisti olarak tanzim ettirdi.

İ.T.Ü. bünyesinde uçak mühendisliği açılmasına öncülük etti.

DEMİRYOLU FAALİYETLERİ

Türkiye’nin muhtelif bölgelerinde 1174 km. demiryolu inşaatı gerçekleştirdi.

SİYASİ FAALİYETLERİ

Milli Kalkınma partisi adı altında ilk muhalefet partisi kurdu.

1954 seçimlerinde Demokrat Parti listesinden Sivas milletvekili seçildi.

İslam ülkeleriyle yakın ilişkilerde bulundu.

TİCARİ FAALİYETLERİ

Türk zaferi adı altında sığara kâğıdı üretti.

MÜTAHHİTLİK FAALİYETLERİ

Bursa’da Sümerbank merinos fabrikasını inşa etti.

İstanbul’da hal binasını inşa etti.

Karabük demir çelik fabrikasını inşa etti.

Sivas’ta çimento fabrikasını inşa etti.

İzmit’de Seka kâğıt fabrikasını inşa etti.

Eceabat-Havza şose yol inşasını yaptı.

T.B.M.M. Binası inşaatı 1939

MUHTELİF FAALİYETLERİ

Erzincan depreminde bütün imkânlarını seferber ederek sağlık, yiyecek, giyecek ve barınma konusunda prefabrik evler inşa ederek büyük yardımlarda bulundu.

Fakir ailelere yardımlarda bulunmuştur.

Fakir aile çocuklarının eğitimlerini üslenmiştir.

Türkiye’nin muhtelif bölgelerinde 50 civarında çeşmeler yaptırdı.

Divriği’de ortaokul yaptırarak okulun ve öğrencilerin bütün ihtiyaçlarını karşıladı.

 

NURİ DEMİRAĞ’IN HAYATA GEÇİREMEDİĞİ PROJELERİ

BOĞAZ KÖPRÜSÜ:

Nuri Demirağ İstanbul’da boğazın iki yakasını birleştiren köprü projesini yaptırmış Atatürk’ün onayını almasına rağmen İsmet İnönü ve Ali Çetinkaya’dan gerekli yapım iznini alamamıştır. Aynı projenin küçük bir örneğini Sivas Erzurum hattı inşası esnasında Ilıç çevresinde uygulamıştır.

ELEKTRİK SANTRALI:

Divriği’de kurmak istediği izabe fırın ve diğer kuruluşlarının enerji ihtiyacını karşılamak üzere Fırat nehri üzerinde bir hidro elektrik santrali kurmak istemiştir.

İZABE FIRINLARI:

Divriği çevresinden çıkarılan madenlerin yerinde işletilmesi için izabe fırınların kurulması için projeler hazırlatmıştır.

DİVRİK TAYYARE FABRİKASI

Divriği’de tayyare fabrikası kurmak istemiştir.

DİVRİK GÖK OKULU

Divriği’de kurulmasını planladığı tayyare fabrikası için gök okulunun temelini atmış daha sonra bu okulu ortaokul şekline çevirmiştir.

 

DİVRİK HAVA ALANI

Divriği’de kurmayı planladığı hava alanı için palanga mevkiinde geniş araziler almıştır.

BANKA

İstanbul’da açmayı planladığı 7 katlı banka binası için proje ve yer seçimi için çalışmalar başlatmıştır.

GAZETE

Görüş ve düşüncelerini açıklayabileceği bir gazete yayını için Almanya’dan baskı makineleri getirtmiş Beşiktaş’ta matbaasını kurmasına rağmen devlet tarafından engellenerek kağıt tahsisi yapılmamıştır.

ÇİMENTO FABRİKASI

Yabancıların çimentoyu pahalı satmalarının önüne geçmek için çok düşük fiata satmayı taahhüt ettiği halde çimento fabrikası kurmasına izin verilmedi.33 liraya satılan çimentoyu 13 liradan satacaktı.

RADYO İSTASYONU

Parti propoğandası için kurmak istediği radyo istasyonuna izin verilmedi

İSLAM KONFERASI

Pakistan’da yapılan İslam Konferansına Türkiye temsilcisi olarak katılmıştır.

ŞEHİR VE KÖY PLANLAMASI

Modern bir kentte olası gereken bütün ünitelerin yer aldığı modern şehir ve köy planları hazırlatmıştır.

MESUDE DEMİRAĞ DOĞUM HASTANESİ

Nuri Demirağ eşi Mesude Hanım adına İstanbul’da yüksek kapasiteli modern bir kadın ve doğum hastanesi için gerekli girişimlerde bulunmasına rağmen belediye tarafından izin verilmemiştir.

NURİ DEMİRAĞ TARAFINDAN YAPILAN DEMİRYOLLARI

Karayollarında hayatlarını kaybedenler 1990- 2000 yıllar arası 61.000 kişi iken demiryolu kazalarında ölenlerin sayısı 1.100 kişidir. Toplam 1174 km. demiryolu inşa eden Nuri Demirağ’ı sadece ülkemiz insanları emniyetli seyahat etmeleri nedeniyle yaptığı bu büyük hizmetlerinden dolayı şükran ve minnetle anmalıyız.

NURİ DEMİRAĞ TARAFINDAN  YAPILAN HATLAR:

Samsun-Kavak  hattı        48 km.       23.4.1926 da işletmeye açıldı

Kavak – Havza  hattı        38 km         9.9.1927 de işletmeye açıldı

Havza – Amasya  hattı      47 km        21.11.1927 de işletmeye açıldı

Amasya - Zile  hattı          83 km        23.8.1927 de işletmeye açıldı

Zile - Kunduz   hattı         61 km         11.9.1930 da işletmeye açıldı

Kunduz - Yıldız  hattı       96 km         31.8.1932 da işletmeye açıldı

Sivas-  Tecer  hattı           43 km          19.12.1935  da işletmeye açıldı.

Afyon - Karakuyu  hattı  113 km.        26.3.1936 da işletmeye açıldı.

Bozanönü - Isparta            13 km         26.3.1936 da işletmeye açıldı.

Malatya - Yazıhan             33 km         15.6.1936 da işletmeye açıldı

Baladız - Burdur                24 km         1.10.1936 da işletmeye açıldı.

Tecer - Çetinkaya              69 km          1.11.1936 da işletmeye açıldı.

Çetinkaya - Hekimhan       70 km.         16.8.1937 da işletmeye açıldı.

Çetinkaya - Divrik              65 km          20.11.1937 da işletmeye açıldı.

Divrik- Ilıç                         54 km           17.8.1938 da işletmeye açıldı.

Ilıç - Kemah                       54 km            1.10.1938 da işletmeye açıldı.

Kemah - Erzincan               48 km           23.12.1938 da işletmeye açıldı.

Erzincan -  Aşkale              159 km          22.9.1939 da işletmeye açıldı.

Aşkale - Erzurum                 56 km           20.10.1939 da işletmeye açıldı.

Toplam  1174 km. demiryolu inşası.